Một số bài thơ nổi tiếng Núi Non Nước

Bài thơ "Dục Thúy Sơn khắc thạch" nói về núi Dục Thúy ở Ninh Bình được khắc bên sườn núi, hãy còn bút tích. Dục Thúy Sơn nghĩa là "núi có hình con chim trả đang tắm gội" - tên này do chính Trương Hán Siêu đặt cho ngọn núi Non Nước ở quê hương ông:

Dục Thúy Sơn Khắc ThạnhSắc núi vẫn xanh mượt mà,Người đi chơi sao không về?Giữa dòng sáng ngời bóng tháp,Thượng giới mở cánh cửa hang.Có cách biệt với cuộc đời trôi nổi như ngày nay,Mới biết rõ cái danh hờ trước kia là không đúng,Trời đất ở Ngũ-hồ rộng thênh thang,Hãy tìm lại tảng đá ngồi câu khi trước.
 
Khắc thơ núi Dục Thúy (Trần Văn Giáp)Non xanh xanh vẫn như xưa,Du nhân đi mãi vẫn chưa thấy về!Sóng in bóng tháp bồ đề,Mở toang cửa động liền kề chân mây.Đời lênh đênh trước khác nay,Thân nhàn mới biết trước ngày lầm to.Mênh mông trời đất Năm hồ,Vòm câu cũ, kíp thăm dò nơi đâu.

Bài "Quá Dục Thuý sơn" của Cao Bá Quát vừa thể hiện tình yêu với non sông cảnh đẹp vừa thể hiện một cái tôi khí phách, phóng khoáng và ngạo nghễ trước cuộc đời:

QUÁ DỤC THUÝ SƠN (Cao Bá Quát)Thiên địa hữu tư sơnVạn cổ hữu tư tự.Phong cảnh dĩ kỳ tuyệtNhi ngã diệc lai thử.Ngã dục đăng cao sầmHạo ca ký vân thuỷ.Hữu ước nãi vi tưPhàm sự đại đô nhĩ. 
QUA NÚI DỤC THUÝ (Phạm Minh Khôi)Trong trời đất núi nọTừ thời cổ chùa này.Phong cảnh thật kỳ diệuLại thêm ta đến đây.Ta muốn lên đỉnh núiHát vang gửi nước mâyAo ước mà không đạtĐời cứ thế xưa nay.

Bài thơ "Dục Thuý sơn" của Nguyễn Trãi vừa lột tả vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước vừa thể hiện một tâm hồn đẹp và tinh tế về con người và đất nước của Nguyễn Trãi, đó là thái độ trân trọng tha thiết đối với những giá trị văn hóa dân tộc qua tình cảm mà ông dành cho Trương Hán Siêu:

"Dục Thuý sơn" của Nguyễn Trãi.Hải Khẩu hữu tiên san,Tiền niên lũ vãng hoàn.Liên hoa phù thuỷ thượng,Tiên cảnh truỵ trần gianTháp ảnh trâm thanh ngọc,Ba quang kính thuý hoàn.Hữu hoài Trương Thiếu bảo.Bi khắc tiển hoa ban.

 

Núi Dục Thuý (Khương Hữu Dụng dịch)Cửa biển có non tiênTừng qua lại mấy phen.Cảnh tiên rơi cõi tục.Mặt nước nổi hoa sen.Bóng tháp hình trâm ngọcGương sông ánh tóc huyềnNhớ xưa Trương Thiếu bảoBia khắc dấu rêu hoen